Categorie: Hoe moet je filosoferen?

De socratische denkhouding
Hoe moet je filosoferen?

Neem een voorbeeld aan Socrates! Stap in de socratische denkhouding

Voor een goed filosofisch gesprek met kinderen is de rol van de gespreksleider cruciaal. Alleen als een gesprek op een open en neutrale manier geleid wordt, zullen de kinderen zich open stellen en zich los durven maken van de sociaal wenselijke antwoorden. Hiervoor moet jij de Socratische denkhouding aannemen.

Je start een filosofisch gesprek met een denkprikkel.
Gespreksstarters

De denkprikkel: een zaadje waar iets moois uit groeit

Bij de start van een nieuwe filosofiegroep begon ik met een mindfulnessoefening waarbij alle zintuigen gebruikt moesten worden. Na deze denkprikkel mochten de kinderen bijpassende filosofische vragen bedenken

Drogredenen: mama zegt het dus het is waar!
Hoe moet je filosoferen?

Drogredenen van kinderen: ‘het is waar, want mama zegt het’

Wanneer je filosofeert met kinderen, zul je veel argumenten horen. Je vraagt bijvoorbeeld waarom een kind een bepaald standpunt heeft, en hij of zij zal je vertellen waarom. Soms geven kinderen goede argumenten, maar regelmatig maken ze gebruik van drogredenen.

Je hebt allerlei type denkers
Hoe moet je filosoferen?

De 16 soorten denkers onder kinderen, van wartaaldenker tot fantasoof

Diversiteit is belangrijk, ook als je samen gaat filosoferen. Gesprekken worden leuker als er veel verschillende soorten denkers in je groep zitten. Zoals een misschien-denker, een wartaaldenker, de snelle (maar ietwat luie) denker, een zo-is-het-nu-eenmaal-denker en de wetenschapsfilosoof.

Word wijs door gedachte-experimenten
Hoe moet je filosoferen?

Zo word je wijzer met gedachte-experimenten

Een gedachte-experiment is een experiment dat plaatsvindt in je hoofd. En dat is enorm handig want je kunt daardoor nadenken over dingen die in het echt helemaal niet kunnen of mogen. Dat kan belangrijke nieuwe inzichten opleveren.

Vragen en antwoorden over de aarde
Filosofie op school

Een heel fout maar goed antwoord van de juf

‘Er was iets veranderd. De onbevangenheid was weg.’ Als je als volwassene antwoorden geeft, stoppen kinderen met denken. Dat ontdekte gastblogger Ingrid Bouma. Nu bijt ze liever het puntje van haar tong af dan dat ze nog een keer een antwoord geeft.

Zo voer je moeilijke gesprekken
Hoe moet je filosoferen?

7 tips waarmee je moeilijke gesprekken de baas bent

Het gevaar van filosofische gesprekken is dat er kinderen in de groep zitten die boute uitspraken doen. Denk aan racistische uitspraken of opmerkingen die neigen naar pesten of buitensluiten. Maar is het wel echt een gevaar of is het juist een kans?

Dilemma's zetten je aan het denken over wat je belangrijk vindt.
Gespreksstarters

Denken over dilemma’s laat zien wie je bent

Als je een lastige keuze moet maken tussen twee even (on)aantrekkelijke opties, word je gedwongen om goed na te denken waarom je toch het één boven het andere zou verkiezen. Maar waarom verkies je het één boven het ander? Dat is waar het interessant wordt.

Stimuleren taalontwikkeling kan heel goed door te filosoferen
Filosofie op school

Taalontwikkeling stimuleren door te filosoferen

De taalontwikkeling van kinderen kun je stimuleren door met ze te filosoferen. De kinderen denken dat ze lekker spelen met gedachten en ondertussen krijgen ze een breder begrip van conceptuele begrippen, worden zich bewust van dubbele betekenissen en hun woordenschat groeit.

De leerlingen bleven akelig stil.
Filosofie op school

Een goede voorbereiding… kan een ramp zijn!

“Ik wilde de woorden wel uit hun mond trekken!” In dit gastblog vertelt Ingrid Bouma hoe zij haar les heel uitgebreid voorbereidde. Helaas bleven de leerlingen tijdens de les akelig stil. Tot ze alles losliet. 

Discussie voorkomen?
Hoe moet je filosoferen?

Discussie met kinderen voorkomen?

Discussie met kinderen voorkomen doe je door de discussie gewoon aan te gaan want een discussie op zijn tijd is voor kinderen juist leerzaam. Wat je wil voorkomen is dat de discussie uit de hand loopt of een machtsstrijd wordt. Maar hoe doe je dat?

Denkpaden naar de waarheid
Hoe moet je filosoferen?

Zo vind je de waarheid!

Zoeken naar de waarheid is een essentieel kenmerk van een filosofische dialoog maar ook het kenmerk dat bij veel mensen weerstand oproept. Toch kan iets niet tegelijk waar zijn en niet waar zijn.

Filosofie op school

Kritisch denken van kinderen ontwikkelen door te filosoferen

Filosoferen wordt vaak ingezet om het kritische denken bij kinderen te ontwikkelen. Maar dat ontwikkel je alleen, als je bij die filosofische gesprekken ook echt de diepte in gaat. In dit extra uitgebreide blog leg ik uit hoe je dat doet. Ik laat dit zien aan de hand van een aantal leuke gespreksfragmenten.

Socrates stelde alleen maar filosofische vragen
Hoe moet je filosoferen?

Wat is een filosofische vraag?

Je kunt aan kinderen allerlei soorten vragen stellen en elke soort vraag zal een ander gesprek opleveren. Je kunt vragen hoe het weekend was, hoeveel 3 x 4 is, hoe ze vonden dat het werken ging én je kunt ze vragen of of je op school vrij kunt zijn. De laatste vraag nodigt uit tot denken en filosoferen over vrijheid. Je vraagt dan niet naar wat ze denken maar hoe ze denken. En dat levert verrassende gesprekken op. Het komt omdat het een filosofische vraag is. Maar hoe herken je eigenlijk een filosofische vraag? In dit blog vind je een heldere uitleg en een handige checklist.

Hoe moet je filosoferen?

Levensbeschouwing of filosofie? Wat zijn de verschillen?

Het verschil tussen levensbeschouwing en filosofie roept nogal eens discussies op tijdens de workshops die ik geef. Sommige cursisten vinden dat er geen verschil is en sommige vinden van wel. Ik hoor bij de laatste groep. Het belangrijkste verschil is volgens mij dat in een filosofisch gesprek steeds expliciet de ratio wordt aangesproken. Daarom blijf je steeds elk antwoord bevragen. In een levensbeschouwelijk gesprek mag je ook niet-rationele argumenten geven. Dit soort ideeën worden dan gedeeld zonder deze kritisch te bevragen.

Hoe moet je filosoferen?

Kunnen dieren je aan het denken zetten?

Als je met kinderen een filosofische vraag onderzoekt, werkt het vaak verrassend om de vraag altijd even aan dieren te koppelen. Denk je over tijd, vraag dan bijvoorbeeld of dieren ook op tijd letten. Denk je na over tafelmanieren, vraag dan of dieren ook tafelmanieren hebben. En als je het over privacy hebt dan vraag je: hebben dieren ook recht op privacy?

Hoe moet je filosoferen?

Filosoferen met fantasievragen

Kunnen regenbogen praten? Willen kikkers president worden? Het zijn misschien rare vragen waar je niet zo snel over na zult gaan denken. Toch zijn dit

Praten met kinderen
Filosoferen met kleuters

Hoe kun je filosoferen met kleuters?

In deze special kun je lezen hoe je kunt filosoferen met kleuters. Kleuters zijn de beste filosofen die er zijn. Ze worden nog niet gehinderd