Your Cart

Is doorvragen niet aanvallend? (oftewel: Is leren denken zielig?)

Doorvragen als een horzelDat doorvragen, is dat niet heel aanvallend? Het is een vraag die volwassenen tijdens workshops nogal eens stellen bij het spelen van een doorvraagspel. Hierbij maken we vragen met het spel Denkdobbelen. Bijvoorbeeld de vraag ‘Mogen verkouden sterren slapen?’. Alle deelnemers krijgen één of twee doorvraagkaartjes. Eén persoon begint met het beantwoorden van de vraag. De anderen bevragen het antwoord met behulp van de kaartjes in hun hand. Dat kan er dan zo uitzien:

Mogen verkouden sterren slapen?

Nee, want sterren moeten altijd schijnen.
Is daar een regel voor?
Dat is wat alle sterren doen.
Waarop heb je dat gebaseerd?
Dat zie ik als het donker is.
Hoe weet je dat zo zeker? Heb je alle sterren gezien?
Nee, maar dat lijkt me logisch.
Hoezo?
Nou, gewoon … Alle sterren die ik kan zien die schijnen, dus.
Dus?

Met elkaar praten en denken

Voor veel mensen is het spelen van dit spel de eerste keer dat ze heel concreet zien wat doorvragen inhoudt. Sommige ervaren dat als aanvallend en vragen zich af of dit voor kinderen niet bedreigend is.

Wat voor idee zit daaronder? Is het soms zielig als je iemand vraagt om uit te leggen hoe zijn mening tot stand gekomen is? Is het onaardig om iemand te leren nadenken en niet meer zomaar iets te roepen? Is het cru om iemand te leren redeneren?

Leren denken door het doorvragen

Door door te vragen zet je iemand aan het denken. Natuurlijk is dat wel eens irritant. Het betekent namelijk dat je opnieuw moet nadenken over wat je vindt en nadenken is ook wel eens een beetje vermoeiend. Natuurlijk is het wel eens schrikken om je te realiseren dat je niet zo goed had nagedacht over wat je zei. En natuurlijk is het soms lastig om toe te geven dat je het mis had. Maar ook dat moet je leren. Het zou fijn zijn als iedereen dat kon, of op zijn minst een beetje.

Filosofische levenshouding

Zachte heelmeesters maken stinkende wonden. Dat moet Socrates ook gevonden hebben. Men noemde hem niet voor niets de horzel (die maar om je hoofd blijft zoemen). Socrates liet mensen nadenken over begrippen zoals moed of eerlijkheid. Hij liet ze eerst uitleggen wat een bepaald begrip volgens hen inhield. Daarna haalde hij puur door het stellen van vragen deze uitleg onderuit. De ander moest dan toegeven dat hij eigenlijk helemaal niet wist hoe het zat. Dat hij eigenlijk niets weet. Precies Socrates’ motto: alles wat ik weet is dat ik niets weet.

Het idee van deze dialogen was niet om iemand zich slecht te laten voelen maar om tot een filosofische levenshouding te komen waarbij je niet tevreden bent met snelle uitspraken, maar waarbij zaken worden doordacht. Je wilt toch echt weten hoe de dingen in elkaar zitten? En niet met een makkelijk geformuleerd antwoord door het leven gaan.

Algemene inzichten

Bovendien gaat het bij filosofie altijd over algemene vragen en inzichten en niet over persoonlijke vragen. Het gaat dus over ideeën en niet over personen. ‘Er wordt niet op de man gespeeld.’ Het grappige is trouwens dat kinderen het spel helemaal niet als aanvallend ervaren. Integendeel, ze zien het als wat het is, een spel, een razendsnel denkspel. ‘Potje dissen?’ wordt er regelmatig gevraagd. Wie durft?

Tip

Download onze gratis 30 doorvraagkaarten op de ledenpagina.

Leestips