Ik heb jarenlang trouw alle baby-, kinder- en vakantiefoto’s ingeplakt. Ik ben tot 2013 gekomen. Best een eind! Toen ging de eerste naar de middelbare school en kwam de klad erin. Het inplakken was steeds veel werk, maar we hebben van de fotoboeken ook veel plezier gehad. Mijn kinderen vonden het namelijk heerlijk om door de fotoboeken te bladeren. Vaak moesten ze ook lachen om hoe anders of ‘gek’ ze vroeger als peuter of baby waren. ‘Ben je nu anders dan?’ vroeg ik dan. Voor ik wist waren we aan het filosoferen over identiteit.
Wat is nog hetzelfde?
Hoe ouder mijn kinderen werden, hoe meer verstrikt ze raakten in de vraag of ze nog dezelfde persoon zijn als op de babyfoto. Want ja, natuurlijk ben je nog dezelfde als toen je een baby was. Maar tegelijkertijd ook helemaal niet. Maar wat is er dan hetzelfde? En wat is er anders?
Nieuwsgierigheid, ongeduld, experimenteel, sterk rechtvaardigheidsgevoel, voorzichtigheid, moeite met opstarten, dat zijn zo wat eigenschappen die ik bij mijn drie kinderen zie vanaf hun geboorte. Zelfs de stijl van de bevalling past bij hun belangrijkste eigenschappen.
Je kern
Blijkbaar hebben we toch een soort kern, zoals dat in sommige psychologische theorieën wordt genoemd, die je als baby al hebt. Alsof je een ui bent. Als je de buitenste lagen eraf pelt dan kom je uit bij de kern. De lagen zijn dan wat je allemaal hebt meegemaakt en wat je heeft gevormd. De kern is je basiskarakter. Maar er zijn ook mensen die zeggen dat een ui helemaal geen kern heeft. Als je hem laag voor laag pelt, blijft er niets over.
Wetenschappers zijn het er nog steeds niet over eens in hoeverre je een karakterkern hebt. Juist daarom is het leuk om daarover zelf ideeën te ontwikkelen. Ook kinderen kunnen dat heel goed. Bekijk daarom eens samen de babyfoto’s van je kind. En denk dan samen na over wie die baby van vroeger eigenlijk is.
- Ben je nog dezelfde mens als toen je een baby was?
- Welke eigenschappen van nu had je als baby al?
- Welke eigenschappen zijn veranderd?
- Zijn er ook stukjes van jou die nooit kunnen veranderen, wat er ook gebeurt?
- Is er ooit iets in je leven gebeurd waardoor je echt veranderd bent?
- Wat voor soort eigenschappen kunnen veranderen door gebeurtenissen?
- Maakt het uit op welke school je zit?
- Maakt het uit waar je woont?
- Maakt het uit in welke familie je als baby geboren wordt?
- Heb je een eigenschap waarvan je zeker weet dat het precies hetzelfde zou zijn waar je ook zou zijn opgegroeid?
Alle lichaamscellen vervangen
Wat ook een gek idee is, is dat waarschijnlijk geen enkele lichaamscel nog hetzelfde is als toen je een baby was, want na zeven jaar ben je qua cellen eigenlijk een totaal nieuw mens. Je lichaamscellen worden namelijk steeds vervangen door nieuwe. Nou schijnt die zeven jaar niet voor elke cel op te gaan, maar toch, het is een leuk uitgangspunt om over na te denken. Vraag dan meteen even aan je kinderen of het ook uitmaakt of je het over een mens hebt of bijvoorbeeld over een schip.
De paradox van het schip van Theseus
Het schip van Theseus is een bekend filosofisch gedachte-experiment. Stel je hebt een schip en langzaamaan vervang je alle onderdelen van het schip. Heb je dan als alle onderdelen vervangen zijn nog hetzelfde schip?
Zelfonderzoek
Waarschijnlijk weten jullie aan het eind van het gesprek nog steeds niet precies wie je bent en of je nog dezelfde bent als toen je een baby was. Maar dat geeft niet. Dat hoort bij filosoferen. Dat is ook leuk want dan kun je er een andere keer nog eens over nadenken. Want Socrates zei al: een leven zonder zelfonderzoek is geen leven voor een mens. Want hoe kun je de wereld begrijpen als je jezelf niet eens begrijpt?
Denk daarom een andere keer nog eens na over deze vragen:
- Hoe kun je weten wie je bent?
- Hoe weet je dat je verlegen bent?
- Hoe weet je dat je goed bent in sport?
- Hoe weet je dat je goed bent in het besturen van een auto?
- Kun je talenten hebben waarvan je niet weet dat je ze hebt?
- Hoe weet je als baby wat je smaak is?
- Hoe weet je wat je van iets vindt?
- Hoe weet je wat je denkt?
- Bedenk je zelf wie je bent?
- Kun je zelf bepalen wie je bent?
- Bedenken je ouders wie je bent?
Zijn jullie nog niet klaar met denken? Misschien heb je dan wat aan deze boeken of kaartensets.
