Your Cart

We begrijpen elkaar niet, maar denken van wel!

UIt de strip blijkt dat het moeilijk is om elkaar te begrijpenMensen praten met elkaar en denken dan vaak dat ze elkaar begrijpen. Maar ondertussen vangen we de gegeven informatie op vanuit ons eigen denkkader. Een groot deel van de tijd vullen we zaken gewoon in vanuit persoonlijke ervaringen en ideeën. Soms merk je op tijd dat je dit doet. Maar vaak heb je het niet eens door, gewoon omdat je eigen wereldbeeld zo volstrekt logisch is.

Voor je het weet begrijp je elkaar verkeerdEen mooi voorbeeld hiervan is een strip waarin je ziet hoe een man aan een vriend vertelt dat hij een nieuwe hond heeft. De vriend stelt vragen over hoe de hond eruit ziet en de man geeft antwoorden. Toch heeft de vriend een heel ander soort hond in zijn hoofd dan de man zelf. In deze situatie is dat natuurlijk een onschuldig probleem. Maar iedereen kent wel een situatie waarin de gevolgen wat meer uit de hand liepen.

De wondere wereld van elkaar begrijpen en niet begrijpen

Goed idee dus om het hier eens met kinderen over te hebben. Daarom is deze strip het startpunt voor een gesprek over de wonderlijke wereld van begrip en onbegrip. Ik laat de strip aan een groep kinderen zien en vraag: ‘Hoe kunnen wij elkaar begrijpen als we zulke andere dingen in ons hoofd krijgen dan de ander bedoeld?’ is mijn vraag.

‘Je moet gewoon meer details vertellen.’ Ruben haalt zijn schouders erbij op. Alsof het allemaal heel simpel is.
‘Dus je moet heel precies gaan praten?’
‘Of je moet hem meenemen, of een plaatje laten zien,’ oppert Cilia.
‘Dat is niet altijd handig!’
‘Ja, en je hebt niet altijd je hond bij de hand.’
‘En wat als je het over iets anders hebt,’ vraag ik.
‘Ja, over je paard of zo,’ roept het paardenmeisje van de klas.

Twee betekenissen

Meteen vliegt de vinger van Jessy de lucht in en ze begint meteen te praten. ‘Je hebt soms ook wel dat een woord twee dingen betekent, zoals je hebt een pony in je haar en een paard.’
‘Is dat handig als een woord twee betekenissen heeft?’
‘Je weet niet welke pony je dan bedoeld.’
‘In de zin weet je het wel! bijvoorbeeld: ik rij op een pony, dat is dan niet mijn haarpony. Als je zegt: mijn pony moet naar de kapper, dan weet je eigenlijk dat het over een paard gaat, dat kun je gewoon afhoren in de zin.’

‘Hm,’ peinst Nina. ‘Nou, eigenlijk is het best wel verwarrend, want wat als je iemand nou aan de telefoon hebt, en je zegt: ik heb een pony. Dan weet je niet wat hij bedoelt.’
‘Dan vraag je het toch gewoon: heb je een pony in je haar of een pony in de stal?’
De kinderen bakkeleien nog een tijd door over de pony maar uiteindelijk is de conclusie dat het niet handig is als woorden dezelfde betekenis hebben omdat je anders heel veel extra informatie nodig hebt.

Hoe kun je elkaar begrijpen als je het over abstracte begrippen hebt?

Ik maak het probleem nog wat ingewikkelder: ‘Het is in een gesprek niet altijd een ding waar je het over hebt. Je kunt het ook hebben over vriendschap. En ik denk dat je daar allemaal een ander idee over hebt. Of over reizen. Of over vrijheid. Dan kun je niet een voorwerp laten zien. Dus hoe kunnen we elkaar begrijpen?’

Over deze herfstboom kun je veel vragen stellen‘Details,’ oppert Jelle. ‘In sommige dingen moet je echt zeggen: dat ene kleine blaadje aan die hele grote rode boom. Gewoon precies praten.’
‘Hm, je moet ook niet teveel details geven, hoor. Want als je zegt: er zaten 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, … en ga zo maar door blaadjes aan de boom, dat is echt teveel details. We hebben nu ook onze telefoon. Je kunt zo een foto laten zien.’

‘Is het dan zo dat we door die telefoon weer meer met plaatjes zijn gaan communiceren? Gaan we dan weer lijken  op de mens van vroeger met zijn grottekeningen?’ vraag ik me af.
‘Het is nu veel moderner dan vroeger. We kunnen nu met onze luie reet op de stoel zitten en denken van: oh ja, hij vroeg hoe mijn hond eruit ziet. Dan maak je een foto, en hup die verstuur je! Dus het is niet meer als in de oertijd dat je een tekening moet maken en dat vervolgens de ander er niks van snapt.’
‘En nu gebruiken we er sowieso ook tekst bij.’

Is het erg om elkaar niet te begrijpen?

‘En is het erg als we elkaar niet precies verstaan, of maakt dat eigenlijk niet zoveel uit?’ vraag ik vervolgens. ‘Net zoals dit gesprekje in de strip, eigenlijk begrijpen ze elkaar niet, maar is dat erg?’
‘Soms, bijvoorbeeld als je bij de politie bent omdat je getuige was van een diefstal en dan zegt: hij heeft bruin haar én hij is lang. Maar misschien is degene die getuige is wel heel klein en dan kan het zijn dat die man eigenlijk ook gewoon kort is, maar dat die getuige hem groot vindt.’
‘Ja, bij zoiets, maar meestal maakt het niet uit.’

‘En waarom niet?’
‘Je merkt het vaak niet. En als je het wel merkt, leg je het nog een keer uit.’
‘Of je krijgt ruzie.’
‘Daarom moet je goed opletten of je de ander wel begrijpt.’
‘Soms moet je meer je best doen.’
‘Ja, bij autisme bijvoorbeeld. Dat heeft mijn broertje. Die begrijpt vaak iets verkeerd. Dat moet ik het net even anders uitleggen.’
‘Mijn oma snapt moderne dingen niet, en van YouTube enzo.’
‘Ja, het hangt ervan af met wie je praat welke woorden je gebruikt,’ vat Nina de ideeën samen.
‘Ja, net als dat je met een Engelsman Engels gaat praten!’

Jelle is steeds moeilijker gaan kijken. Hij houdt van duidelijke regels en nu gaat het over lastige nuances. ‘Ingewikkeld, zeg. Zullen we een spelletje gaan doen?’

Tekenspelletje

We eindigen de les vaak met een spelletje, dus ik kan Jelle zijn zin geven. We sluiten af met een tekenspelletje. Dit spelletje kun je trouwens ook juist gebruiken om een gesprek over dit onderwerp te beginnen. Ik roep steeds een woord en vervolgens tekent iedereen zonder na te denken het eerste wat in hem opkomt. Dan vergelijken we de tekeningen. Het is soms erg verrassend hoe verschillend de tekeningen zijn. Ik roep bijvoorbeeld bootje. er zijn roeibootjes, zeilbootjes, stoombooten, kano’s en van alles getekend. Ook roep ik lamp. Dit resulteert in gloeilampen, fietslampen, buraulampen, hanglampen en nog veel meer. Ook tekenen we een fles en een bak.

Hoe je van tekenopdrachten? Dan is Denktekenen wat voor jou. Dit filosofiespel bevat 45 tekenopdrachten die kinderen aan het denken zetten.

Een leuk spel om te testen hoe goed je elkaar begrijpt is TicTacTeam.