Kun je aan kleuters uitleggen wat filosofische vragen zijn? Als je vertelt wat het verschil is tussen weet- en denkvragen hebben ze dat vaak verrassend goed door. Ik leg een groep 2 uit Haren uit dat je weetvragen kunt opzoeken in een boek of navragen aan een expert. Denkvragen kun je over na blijven denken. Foutloos delen ze vervolgens de verschillende vragen in de twee categorieën in. We gebruiken daarvoor de vragen van Tapir. Tapir stelt in het boek ‘Waarom waarom?’ van Annemarie Haeringen aan een stuk door vragen. Zoals: ‘Waarom heb ik een vader?’
Is dat een weet- of een denkvraag?
‘Dat weet je gewoon. Een weetvraag dus.’
Waarom dan?
‘Omdat anders alleen je moeder voor je kan zorgen maar je kan ook gewoon een moeder en een moeder en een vader en een vader hebben.’
En de vraag ‘Waarom is de aarde niet vierkant?’
‘Omdat je dan tegen een hoekje aan gaat, tegen een puntje.’
‘Dan kun je naar beneden vallen.’
‘Omdat anders is hij niet groot genoeg.’
En als het nou een heel groot vierkant is? Net zo groot als je aarde nu is maar dan vierkant?
‘Misschien is er zo’n planeet.’
Ja, waarom bestaan er eigenlijk geen vierkante planeten?
‘Omdat je dan eraf kan vallen.’
‘Anders zou hij te groot zijn.’
‘Anders zou hij niet rond kunnen draaien.’
Inderdaad. En wat voor vraag was dit nou? Hoort hij bij de weet- of de denkvragen?
‘Een denkvraag.’
Weer een andere vraag van Tapir: ‘Waarom is er een school? Hoort die bij de denkvragen of de weetvragen?
‘Bij de weetvragen.’
‘Anders weet je niet wat je misschien later moet doen.’
‘Omdat je ánders niet kan leren welke letters je nog niet kent.’
Ja, inderdaad, dus de vraag ‘waarom is er een school?’ is een weetvraag. Er is gewoon een antwoord op.
En dan nog een vraagje: ‘Waarom is water nat?’
‘Anders kan je niks laten afkoelen.’
Oh ja!
‘Dan kun je niet zwemmen.’
‘In andere landen kun je dan niet drinken.’
Aha, dus water is heel nuttig eigenlijk.
‘Anders bestaan er ook geen dieren die vissen kunnen eten.’
Ook slim bedacht, maar zijn dit antwoorden op de vraag of water nat is? Wat is nat eigenlijk?
‘Omdat je dan niet hoeft te douchen, van regen en water en douchen word je nat.’
Oké, ja dat klopt. Iemand anders nog iets over deze vraag?
‘Anders komt er ook geen regen.’
Nee, dus water moet wel nat zijn want anders loopt eigenlijk alles in de soep. Was dit een weetvraag of een denkvraag?
‘Een denkvraag.’
Zo gaat het nog een tijdje door. En als de kinderen het verschil tussen weet- en denkvragen kennen, mogen ze zelf denkvragen verzinnen waar we de komende weken over na gaan denken.
Wil je meer lezen over het denken van kleuters?
Lees dan de special over filosoferen met kleuters.
Of lees het artikel ‘Kleine kinderen kunnen wel al abstract denken – Piaget had ongelijk!‘
In het artikel ‘Zo stel je geen domme vragen‘ van Kleutergewijs lees je meer over hoe je door het stellen van goede vragen kinderen leert denken en hun taalontwikkeling laat groeien.