Filosovaardig heeft zes lesbrieven voor je die je in de Kinderboekenweek kunt gebruiken. In dit blog lees je ook tot wat voor mooie gesprekken dit kan leiden. Een klas dacht na over de zogenaamde ladder van de natuur. Hoofdvraag: Wie is belangrijker, de mens of de natuur? Hun radicale conclusie was: de natuur heeft de mens niet nodig!
Hoogbegaafde kinderen kunnen veel leren door te filosoferen. Dat geldt natuurlijk op zich voor alle kinderen, maar hoogbegaafde leerlingen kunnen daarnaast ook nog vanwege een paar specifieke kenmerken gebaat zijn bij filosofie. Ze hebben daarbij iets leren, maar het kan ook bijdragen aan hun zelfvertrouwen.
Wie is er eigenlijk belangrijker, een juf of een president, een brandweerman of een kind, een moeder of een zwerver? Een groep kinderen durft de uitdaging aan om zes plaatjes met personen te ranken. Daarbij lopen ze natuurlijk tegen een aantal ingewikkelde kwesties aan!
Drie gewone kleuterstoeltjes, een bijzonder Afrikaans stoeltje en een lekkere comfortabele fauteuil. Verder hebben we vier kleuters en een filosofiejuf. Hoe gaan we de plekken nu op een eerlijke manier verdelen?
Het gevaar van filosofische gesprekken is dat er kinderen in de groep zitten die boute uitspraken doen. Denk aan racistische uitspraken of opmerkingen die neigen naar pesten of buitensluiten. Maar is het wel echt een gevaar of is het juist een kans?
Ik had afgelopen schooljaar een keer een les voorbereid om te praten over racisme. Het onderwerp was in deze groep al eerder zijdelings voorbij gekomen
Een groep 7 wilde graag weten hoe je weet wat je moet doen. En dan vooral wat goed is om te doen. Dylan zei dat je geweten dat bepaalt. Zoals wel vaker in een filosofisch gesprek ontstonden er door een uitspraak zomaar ineens veel meer vragen. Want wat is je geweten eigenlijk? Hoe komt je geweten aan kennis? Heeft je geweten altijd gelijk? Is het leuk om een geweten te hebben? De kinderen hadden niet alleen ineens veel vragen, ze hadden ook ineens veel denkmotivatie. Met 26 kinderen in een kring werd maar liefst een uur lang aandachtig nagedacht. Miranda ging van start en dacht dat je geweten iets is wat goede beslissingen maakt. “Soms denk ik: ‘Kies die knakworst!’ Maar mijn geweten zegt dan: ‘nee ik wil vegetariër zijn’. Vanaf hier liep het gesprek vrijwel vanzelf!
Veel boeken hebben een thema waar je over kunt filosoferen. Lees hier hoe je daarover kunt filosoferen om zo te werken aan leesbevordering.
Het verschil tussen levensbeschouwing en filosofie roept nogal eens discussies op tijdens de workshops die ik geef. Sommige cursisten vinden dat er geen verschil is en sommige vinden van wel. Ik hoor bij de laatste groep. Het belangrijkste verschil is volgens mij dat in een filosofisch gesprek steeds expliciet de ratio wordt aangesproken. Daarom blijf je steeds elk antwoord bevragen. In een levensbeschouwelijk gesprek mag je ook niet-rationele argumenten geven. Dit soort ideeën worden dan gedeeld zonder deze kritisch te bevragen.
Filosofen doen graag gedachte-experimenten. In een gedachte-experiment bedenk je een situatie die niet echt bestaat, maar je doet even alsof dat wel zo is. Daarna ga je verder nadenken over wat die situatie voor de mens voor gevolgen kan hebben.
Eigenlijk zijn sciencefiction verhalen ook gedachte-experimenten. In deze verhalen wordt gespeeld met een idee rondom een verandering in de wereld zoals wij die kennen. Vervolgens wordt bedacht wat dat voor de mens zou betekenen. Sciencefiction zit daardoor als vanzelf vaak vol filosofische en vooral ethische vragen. Heel interessant dus om zo’n verhaal te gebruiken als start voor een les en na het voorlezen te gaan filosoferen.
Lars, een van de kinderen uit een Harense klas roept de laatste lessen bij alles: hoe zou jij dat vinden? De rest van de klas
‘Pesten is toch gewoon vrijheid van meningsuiting?’ zei een jongen in een gesprek over de vraag ‘Moet je altijd je mening zeggen?’ Als een kind
“Dat kan helemaal niet, want als je dan je vader vermoordt dan kun je er helemaal niet zijn.” Een plusgroep denkt na over tijdreizen. Kan
© Filosovaardig
Fabien van der Ham | fabien@filosovaardig.nl
Filosovaardig is onderdeel van educatiebureau Alles is rond.