Your Cart

Mogen dieren uitsterven?

Mag de rode pandabeer uitsterven?Een bovenbouwklas uit Delfzijl denkt na over dieren die uitsterven. Ze doen hierbij een belangrijke ontdekking. Namelijk dat het heel makkelijk is om naar je gevoel te luisteren, maar dat dit niet altijd het beste is. Feiten kunnen je ratio aan het werk zetten en dan kijk je toch anders naar de vraag of en welke dieren uit mogen sterven.

We beginnen ons denken bij de rode pandabeer. Gewoon, omdat hij zo schattig is. Dat is voor een aantal kinderen ook meteen de belangrijkste en zelfs enige reden waarom hij niet uit mag sterven.

‘Vindt iedereen de rode panda schattig?’

‘Ik niet,’ durft Ricardo te zeggen. Toch vindt hij het wel erg dat het dier uitsterft, want ‘Het is niet leuk als dieren uitsterven. Dan mist er een soort en het is leuk om verschillende soorten te hebben.’

Hij krijgt bijval van Samira. ‘Dieren moeten gewoon niet uitsterven. Dieren hebben ook recht op leven, net als mensen. En het komt door de mens dat dieren uitsterven. Al het leven moet beschermd worden.’

Ik vraag waarom.

Het ecosysteem

‘Zodat het ecosysteem goed blijft,’ antwoorden meerdere kinderen.

‘Zou elk dier dan een functie hebben in het ecosysteem?’

‘Nou, niet perse elk dier.’

‘De rode panda heeft geen nut,’ weet Sil.

‘Nut, dat is een interessant gegeven. Stel er is een nuttig dier en een niet-nuttig dier. Is het dan even erg als ze uitsterven?

De kinderen vinden van wel. Als ik vraag waarom, antwoorden ze: ‘Omdat dieren ook recht op leven hebben.’

De dodo en andere uitgestorven dieren

Is het erg dat de Dodo is uitgestorven?‘Zijn er vroeger wel eens dieren uitgestorven?’

Er worden een aantal voorbeelden genoemd zoals de Dodo, de mammoet en de dino.

‘Missen we die nu?’ vraag ik.

‘Ik vind het niet zo erg, want ik ken ze eigenlijk niet zo goed.’

De rest van de groep knikt. Zo denken zij er ook over.

‘Wat als dat met die rode panda ook gebeurt. Dat mensen over honderd jaar eigenlijk niet meer precies weten wat voor dier dat was.’

‘Dat kan, maar dan is het voor ons in het nu nog steeds erg, want ze zijn zo schattig,’ vindt Yara.

Moet je naar je gevoel luisteren?

‘Zegt je gevoel dat, of je verstand?’

‘Soms moet je je gevoel loslaten,’ weet Sander. ‘Dan moet je sterk zijn. Zoals onze kat is ziek en dan kan hij beter overlijden, anders heeft hij maar pijn.’

Yara kijkt nog steeds moeilijk. Ze wil duidelijk haar gevoel niet loslaten.

We denken weer verder: ‘Is je eigen smaak een belangrijke reden om te bepalen welk dier je gaat redden? Want stel het Wereld Natuur Fonds kan maar één dier redden. Zou schattig dan een goede reden zijn?’

Er wordt wat gemompeld en gesputterd. Schattig voelt voor veel kinderen toch wel als een belangrijke reden.

Heeft elk dier nut?

We gaan er eens op een andere manier naar kijken. Ik heb een verzameling foto’s van dieren die met uitsterven bedreigd worden. We bespreken waardoor ze bedreigd worden én wat het nut van elk dier is. We hebben een rode panda, een schubdier, een haai, een zeeschildpad, een steenvlieg, een ijsbeer, een olifant en een witte neushoorn.

De kinderen ontdekken dat de haai een belangrijke rol speelt in het ecosysteem van de zee, en dat het ecosysteem de rode panda niet erg zou missen.

We staan ook stil bij de ijsbeer. Jort bedenkt dat het erg is dat de ijsbeer misschien uitsterft vanwege de reden. Het komt immers door de smeltende ijskappen en daardoor stijgt de zeespiegel. Dat de ijsbeer uitsterft, is dus onderdeel van een nog veel groter probleem. En, denkt hij, als de ijskappen dan smelten dan kunnen de ijsberen beter uitsterven, want anders gaan ze tussen de mensen leven en dan worden we opgegeten.

Is schattig een goede reden?

Mag de steenvlieg uitsterven?De steenvlieg ligt inmiddels ook op tafel, naast de rode panda. Ik heb een gedachte-experiment voor de kinderen. ‘Stel ik werk bij het Wereld Natuur Fonds en ik heb één miljoen om een dier te redden. Ik mag maar één dier redden en ik kan kiezen tussen de rode panda en de steenvlieg. En dan kies ik voor de panda omdat hij schattig is. Is dat een goede reden?’

Sil twijfelt. ‘Vliegen zijn ook wel heel belangrijk voor de natuur.’

‘Volgens mij is de rode panda ook een zeldzame soort,’ probeert Yara de panda te redden.

‘Zijn ze daarom belangrijker?’

‘Nou, als ze uitsterven, dan komen ze ook niet meer terug.’

‘Maar dat geldt dan ook voor de steenvlieg.’

‘Voor mij ligt het eraan welke belangrijk is voor de natuur,’ vindt Jort.

‘Ik zou kijken wat voor ons belangrijker is,’ zegt Sil.

Is de mens belangrijker?

‘Dus dan denk je vanuit de mens? Is het dan zo dat de mens belangrijker is?’

‘Nee, want de mens stamt ook af van de dieren, dus daarom zouden we even belangrijk moeten zijn, maar dat is niet zo want de mens verprutst alles met fabrieken,’ roept Sander fel.

Yara ziet haar kans schoon om toch nog haar lievelingsdier te redden: ‘Daarom moet de rode panda blijven!’

Ik vertel wat meer over de steenvlieg. Dat hij laat zien of de waterkwaliteit goed is. ‘Als de steenvlieg bij een watertje woont, dan weet je dat de waterkwaliteit goed is. Maar de rode panda, tja, die heeft geen unieke functie in het ecosysteem. Dus welke kiezen we dan, als je dit weet?’

‘De steenvlieg!’ vindt Sil. ‘Hij is een soort metertje bij het water, dus dat is wel heel handig en dan kunnen ze ons helpen om niet ziek te worden.’

Steeds meer kinderen kiezen nu voor de steenvlieg. Zelfs Yara twijfelt.

‘Dus nu we er feiten bij halen, komen we tot een andere mening,’ concludeer ik. ‘Nu luisteren we minder naar ons gevoel en meer naar ons verstand.’

De kinderen kijken nu kritischer naar alle dieren op tafel. Ze gaan een volgorde aanbrengen van minst belangrijk naar meest belangrijk. De rode panda zakt daardoor zelfs helemaal naar de onderste positie. De niet zo schattige haai ligt nu boven: ‘Want hij is heel goed voor de natuur. Als de haai doodgaat komen er veel te veel kleine vissen.’

Een aantal kinderen wil de olifant bovenaan. Die is ook belangrijk voor het ecosysteem. ‘En hij wordt alleen maar gedood om zijn tanden! Dat is pas echt erg. De spulletjes die ze ervan maken zijn gewoon voor de sier. Niet eens omdat mensen moeten eten!’ vindt Sil.

Mag de mens uitsterven?

Drogreden: we aten altijd al vleesTot slot heb ik nog een foto van de mens.

Onderaan!’ roept Sil. Hij trekt de foto uit mijn handen en legt deze onder de rode panda.

‘Nee, ik wil niet dat mensen uitsterven,’ roept Sander, ‘dan ben ik helemaal alleen.’

‘Dus voor jou zou dat erg zijn. Maar zou het ook voor de natuur erg zijn?’

‘Er zijn veel te veel mensen en we nemen veel te veel ruimte in. Ook voor het maken van ons voedsel. Wij kappen veel bomen en nemen leefgebied van dieren in. Dus de mens is het grootste probleem voor al die bedreigde dieren,’ legt Sil uit.

Ricardo vindt ook dat de mens onderaan moet. ‘Want al die dieren worden doodgemaakt door ons. De poolkap, de overbevissing, alles is onze schuld. Wij hebben zelf het klimaat en de natuur slecht gemaakt.’

Samira nuanceert: ‘Het hangt ervan af wat voor soort mens. Natuurbeschermers mogen wel blijven.’

‘Ja, die zijn wel schattig,’ lacht Yara.

We zijn weer terug bij het schattig-argument. Of toch niet? Ik vraag het aan Yara: ‘Wat vind je ervan dat de rode panda zo onderaan ligt?’

Yara zucht. ‘Nou ja, als je echt gaat nadenken en naar de feitjes gaat kijken dan moet je soms anders denken dan je gevoel.’

De anderen knikken. Dat is eigenlijk best een belangrijk inzicht en een mooie opbrengst van het gesprek.

‘Maar ik vind ze nog steeds schattig!’ roept Yara nog even. En ook dat mag natuurlijk.

Leestips

Het is trouwens niet voor het eerst dat de mens er in een filosofisch gesprek met kinderen niet zo goed vanaf komt. Lees dit blog maar eens.

En wat dacht je van dit artikel: Waarom de panda een evolutionaire loser is