Your Cart

Filosoferen over natuur tijdens de Kinderboekenweek 2022 Gi-ga-groen

Gi-Ga-Groen - Kinderboekenweek 2022

Van 5 oktober tot en met 16 oktober 2022 is het weer Kinderboekenweek! Het thema is Gi-ga-groen. Kinderboeken zijn een onuitputtelijke bron om te fantaseren over bijzondere dieren, eeuwenoude bomen of woeste buitenavonturen. Ga na het voorlezen en fantaseren vooral ook eens filosoferen over de natuur. Filosovaardig biedt een hele verzameling lesbrieven en werkbladen die je hierbij kunt gebruiken. Veel plezier!
LesbriefDoelgroep
Op je kop in de prullenbak - over afvalVanaf 4 jaar
Waterschaarste: wie krijgt het water?Vanaf 6 jaar
Plastic soepVanaf 9 jaar
Denktekenen over natuurvanaf 6 jaar
De ladder van de natuurVanaf 8 jaar
Werkblad: wat als bomen konden praten?Vanaf 6 jaar

De natuur heeft de mens niet nodig, maar andersom wel.

Maar… lees voordat je een lesbrief download eerst nog even dit voorbeeldgesprek! Een groep kinderen uit Delfzijl dacht met de les ‘De ladder van de natuur’ na over de natuur. Zij durfden daardoor radicaal anders te denken. Zij gingen zover dat de mens wat hun betreft wel mocht verdwijnen! Een samenvatting van dit gesprek over onze natuur.

Wie is de baas van de aarde?

Het gesprek begon met de filosofische vraag: wie is de baas van de aarde?

De vingers vlogen meteen omhoog.

“Iedereen”, was het eerste antwoord. “Je hebt een huis op de aarde. En dat stukje is van jou. Dus er zijn een heleboel bazen.”

Heb je het dan alleen over mensen? Of ook over dieren?

“Ook dieren.”

En hebben dieren dan ook iets te zeggen over wat er met de aarde gebeurt?

“Niet altijd, want een tijdje geleden is er gewoon nog een heel stuk natuurgebied verwoest, gewoon omdat ze steden wilden bouwen. Dus, hop weg natuur. En de dieren hadden hier niets over te zeggen, zij mochten niet mee stemmen.”

De aarde is van zichzelf

Evelien denkt er heel anders over. “Ik vind dat de aarde van zichzelf is. De aarde is van de aarde.”

Maar de natuur op aarde raakt vervuild en de aarde kan daar niks tegen doen. Hoe zou het moeten zijn? Hoe krijgt de aarde waar zij recht op heeft?

“Dat gebeurt niet. Mensen denken dat zij beter en hoger zijn dan de dieren, en dat wij de baas zijn over de aarde. Maar dieren kunnen dat zelf bepalen. Wij denken omdat we kunnen praten dat wij beter zijn. En omdat we bepaalde dingen kunnen doen. Maar dieren kunnen van alles op hun eigen manier.”

De ladder van de natuur

Dat is inderdaad een beeld wat mensen al heel lang hebben. Er is een soort ladder van de natuur bedacht waarin staat wie het meeste recht heeft. Onderaan zijn de dode dingen. Dat zijn bijvoorbeeld stenen, bergen, het zand en dat soort dingen. En dan komen de planten en daarna de dieren, dan de mens en daarboven zit volgens sommige nog God. Wat vinden jullie van deze ordening in de natuur, is die goed zo of moet er iets veranderen?

Het universum

Ladder van de natuurWeer wil iedereen reageren. Robin gaat van start: “Nou, ik zou God weg doen, want ik ben niet heel erg gelovig ofzo, ik geloof niet echt dat ‘ie bestaat. En dan zou ik in dat vakje universum zetten.”

Dus jij vindt dat bovenin het universum zou moeten staan? En dat is voor jou dan groter dan de mens, de dier en alle natuur?

“Het universum bepaalt alles, dat heeft de aarde geschapen en alle natuur gemaakt, en daardoor kunnen wij gewoon op ons gemak leven.”

Wat is het universum?

Dat is een interessante theorie, maar wat is dat dan? Het universum? Is dat iets wat leeft?

“Dat is gewoon alles buiten ons stelsel.”

Ah, en kan het universum dan dingen voor ons bepalen, of hoe gaat dat? Zie jij het universum dan als een soort persoon, een soort dier, een energie of een kracht?

“Gewoon alle bestaande natuur en materie, gewoon alles.”

Mooie theorie, hoor. Dus dan zou bovenaan dus ‘universum’ staan. Wie wil er nog meer wat veranderen?

De mens hoort bij de dieren

“Ik zou die streep tussen dieren en mensen weg halen,” vindt Roos.

Oké, en stel dat we dat serieus zouden doen. Dus we spreken met iedereen op de wereld af: dit onderscheid moet er niet meer zijn, we hebben evenveel rechten. Wat zou er dan anders moeten in de wereld?

“Nou, bijvoorbeeld heel veel dieren zouden vrij willen zijn en die moeten we vrij laten. Zoals in de dierentuin maar ook konijntjes hebben bijvoorbeeld ruimte nodig.”

Dus als we inderdaad samen in een vak zouden staan, dan zouden alle dieren in de vrije natuur leven?

Roos knikt van ja. Maar daar is Chris het niet mee eens. “Als wij nu in een keer de dieren uit de dierentuin verplicht in het wild doen, dan gaan de meeste dieren dood van de honger, want die weten niet meer hoe je prooi moet vangen.”

“Ja, en katten, als je die vrij laat, komen ze alsnog vanzelf bij je terug om te vragen om eten,” voegt Jesper hier aan toe.

“Ja, maar dan is het hun keuze natuurlijk hè.”

“Als je een huisdier hebt, en het is een kat bijvoorbeeld, kan die gewoon via een luikje of een raam naar buiten en binnen. Dus eigenlijk heeft die ook vrijheid.”

“Dat is niet waar, hoor. Je zegt dat die dieren keuze hebben, maar die dieren hebben helemaal geen keuze, ze zijn er zo aan gewend geraakt, dat ze niks anders meer kunnen.”

De planten

Wat is belangrijker, de mens of de natuur?Noor wil nog verder gaan. “Ik wil ook nog wat aanpassen, want alle levende dingen en alle natuur moeten eigenlijk gewoon hetzelfde recht hebben. Ook planten.”

Ik denk dat de mens zijn leven dan wel erg moet veranderen, of niet?

Maar dat gaat de rest van de klas wel een beetje te ver. “Planten kunnen niet bewegen, nou ja, ze kunnen wel bewegen door de wind of zo, alleen ze hebben geen hersenen of zoiets, ze leven wel, maar… nou hoe kun je een plant net zo behandelen als een mens?”

Dus voor jou zou dat streepje er weer tussen moeten? vraag ik.

Een plant is geen mens!

Diverse kinderen reageren nu snel achter elkaar:

“Hoe kun je een plant behandelen als een mens? Een mens die gaat naar zijn werk, dat zie ik een plant niet doen. Je kunt afspreken dat je geen natuurreservaten meer wegdoet, en je moet planten gewoon in het wild laten leven, maar verder kun je ze gewoon niet dezelfde mening geven als mensen, want dat kan gewoon niet. Ze zijn daar zelf ook niet toe in staat.”

“Ja, maar die planten zorgen er wel voor dat wij kunnen leven. De planten zuiveren de lucht, dus ze doen wel werk voor ons en de natuur.”

Gelijke behandeling?

“Ja, maar, je kunt de natuur niet gelijk behandelen, dat kan gewoon niet.”

“Nee, maar als alle planten nou laag op de ladder zitten, en die worden daardoor allemaal kapotgemaakt, dan is er bijna geen zuurstof meer dan maken we onszelf ook kapot.”

“Maar alsnog kun je ze niet hetzelfde behandelen als mensen. Het zou wel mooi zijn om het te doen, maar het kan niet.”

“Planten zorgen voor ons. Zij doen wel iets voor jou, maar jij doet dan niks voor hen.”

“Zonder planten hebben we ook geen groente ofzo, amper eten.”

“Maar als we vlees willen eten… dieren moeten planten eten.”

“Ja, er is gewoon een rondje in het leven. We hebben allemaal elkaar nodig.”

Hoe zit het met de mens?

Is er ook iemand die mens nodig heeft?

“Als je de mens weghaalt, kan iedereen gewoon goed leven. Het zou dan beter gaan met de natuur. En de God kan ook weg want God zou niet bestaan als er geen mensen zijn.”

“Dus als je de dieren en de planten gelijk behandelt, dan kan de mens zelf niet meer leven. Die verdwijnt dan automatisch,” concludeert Robin.

Tips om te filosoferen over natuur

Wil je ook met kinderen filosoferen over natuur? Bovenstaande les staat beschreven in de gratis lesbrief de ladder van de natuur.

Je kunt ook een les starten met deze tekenopdrachten rondom natuur uit het spel Denktekenen.

Of ga filosofisch wandelen in de natuur!

Meer over de ladder van de natuur

De ladder van de natuur werd voor het eerst genoemd door Aristoteles. Hier vind je een uitleg.

Lees ook

Mogen dieren uitsterven?

 

Filosofie wordt kinderspel met deze materialen!

One comment

  1. Valere De Brabandere

    – Het absoluut ontologisch godsbewijs.
    Volgens J.Bochenski i (Pools filosoof). zijn de eeuwige wetmatigheden van de logica en de. wiskunde ‘ de enige absolute zijnden waaraan al het overige dat is , m afhankelijk en contingent is .. En die eeuwige ‘wetmatigheden gelden in ons heelal als een een even absolute ’ wil, die dan ook geschiedt om de energie te te worden , die volgens Einstein instaat voor alle massa; materie en al wat is… Een andere “god” ??? Een god, die het zijn” zelf is . ??? Valere De
    Brabandere.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

De waardering van www.filosovaardig.nl/webshop-kinderfilosofie/ bij WebwinkelKeur Reviews is 9.5/10 gebaseerd op 523 reviews.