Your Cart

In gesprek met kinderen voor meer verbinding

Echt in gesprek met kinderen zorgt voor verbinding

Hoe kom je tot meer verbinding als je met kinderen in gesprek gaat? Met deze 4 manieren leer je ze anders kennen door hun denken centraal te zetten.  Aan de orde komen reflecteren, visual thinking strategies, discussiëren en filosoferen.

In gesprek met kinderen door te reflecteren

Hoe was het op school vandaag? Menig ouder frustreert zich erover dat je op zo’n vraag geen uitgebreid antwoord krijgt, terwijl je juist zo nieuwsgierig bent. Je wil graag weten wat ze hebben meegemaakt en hoe ze daar mee om zijn gegaan.

Er is een simpel trucje om bij dit soort gesprekken met kinderen er meer uit te krijgen: het gebruik van overtreffende-trap-vragen. Bijvoorbeeld: wat was het leukste wat er vandaag gebeurde, of het gekste, saaiste, verwarrendste, engste, domste, gemeenste, etc. Of: is er vandaag iets gebeurt waar je heel boos over was? Met dit soort vragen heb je meteen een veel spannender insteek. Ook krijgt het kind door deze vragen minder snel het gevoel dat hij zich moet verantwoorden. Denk bijvoorbeeld maar aan de vraag: wat heb je geleerd vandaag? Die voelt toch meer alsof je iets moet verdedigen.

Het kind moet dus vooral de veiligheid voelen dat hij iets mag zeggen zonder dat daar meteen een oordeel op volgt. Als het kind de ervaring heeft dat uit zijn verhalen altijd een opvoedmoment volgt, dan zal hij steeds minder vertellen.

Stel een kind vertelt dat de leerkracht heel oneerlijk was omdat hij de schuld kreeg. Dan is het misschien verleidelijk om te zeggen dat hij het er waarschijnlijk wel weer naar gemaakt heeft en dat hij ook niet altijd zo dit of dat moet doen. Logisch dat het kind dan niets meer zegt. Je kunt echter ook je oordeel achterwege laten en het kind stimuleren om zelf tot zijn eigen oordeel te komen die niet alleen meer op zijn eerste gevoel is gebaseerd.

Dit lukt alleen als je laat zien dat zijn oordeel anders mag zijn dan jouw oordeel. Je kunt bijvoorbeeld vragen wat hij precies oneerlijk vond en waarom, hoe de leerkracht het beter aan had kunnen pakken en wat het kind bij nader inzien zelf anders had moeten aanpakken. Je stelt hierbij alleen neutrale vragen, zonder verstopt oordeel, waarmee je het kind zelf laat reflecteren op de situatie.

Inkijkje in Vertellis Kids, ook hiermee kom je tot mooie gesprekken met kinderen
Reflectiedagboek van Vertellis, te koop in de Webshop Kinderfilosofie

Mindfulness is ook een vorm van reflecteren. Door mindful met dingen om te gaan neem je bewuster waar en kijk je bewuster naar je situatie. Vertellis ontwikkelt materialen die een mindful levenshouding en zelfreflectie combineren. Hiermee kun je niet vroeg genoeg beginnen en daarom brachten zij ook een reflectiedagboek voor kinderen op de markt. Hiermee kun je elke dag even de dag doornemen. Bij dit gesprek komen steeds een aantal vaste vragen steeds terug. Lijkt het je goed om je kind wat meer mindful in het leven te laten staan, lees dan ook het blog: Filosofische mindfulness voor kinderen

Voor- en nadeel
  • Het voordeel van reflecteren is dat het kind leert om over zichzelf na te denken.
  • Het nadeel van reflecteren kan zijn dat het een heel individualistische bezigheid is dat minder kansen geeft om je eigen waarheden kritisch te bekijken.

In gesprek met kinderen op basis van kunst: Visual Thinking Strategies

Visual Thinking Strategies kun je ook zien als een vorm van reflectie en mindful waarnemen. Het is een gespreksmethode waarbij je met behulp van een drietal vaste vragen naar een afbeelding kijkt. Dat kan bijvoorbeeld een schilderij of een krantenfoto zijn. Deze vragen zorgen ervoor dat je beter kijkt, maar ook dat je beter nadenkt over je interpretaties en denkgewoonten.

Kijken naar kunst kan leiden tot mooie gesprekken met kinderenHet is een methode die al bij kleuters ingezet wordt. Je kunt op deze manier ook gewoon thuis gesprekken met kinderen voeren. Bijvoorbeeld met een mooie plaat uit een prentenboek, of een schilderij wat al jarenlang in de huiskamer hangt. Hebben jullie er wel eens echt naar gekeken? Nodig de kinderen uit om er eens rustig naar te  kijken. Na een minuut (of twee) open je het gesprek met de vraag: wat gebeurt er op deze afbeelding?

Als het kind antwoord heeft gegeven, geef je dit antwoord terug in je eigen woorden. Daarna vraag je: Waaraan zie je dat?

Ook dit antwoord parafraseer je. Dan vraag je: Wat kun je nog meer ontdekken?

Deze laatste twee stappen blijf je herhalen tot er niets nieuws meer wordt ontdekt.

Ik was altijd in de veronderstelling dat de drie vaste vragen voor saaie gesprekken met kinderen zou zorgen. Maar niets is minder waar. Na een training van twee dagen kan ik uit ervaring vertellen dat geen gesprek hetzelfde is. Het bewuste kijken in combinatie met de kritische denkhouding die de vraag ‘waaraan zie je dat?’ creëert, zorgt voor steeds weer nieuwe ontdekkingen over de afbeelding en vooral ook over elkaar en elkaars denken.

In het blog knutselen met een filosofische twist staat ook nog een tip om met je kind over kunst te praten door met behulp van een filosofische vraag naar een kunstwerk te kijken. Lees meer in dit blog onder het kopje ‘anders rondlopen in een museum’.

In deze video kun je zien hoe VTS werkt. Er is ook een uitgebreid handboek over VTS.

Voor- en nadeel
  • Het voordeel van VTS is dat kinderen beter leren kijken en kritischer leren denken.
  • Het nadeel van VTS kan zijn dat je een moment van rust moet creëren/hebben waarbij je een afbeelding centraal kunt stellen.

In gesprek door te discussiëren

Het kan zijn dat je liever concreter te werk gaat en je in je gesprekken met kinderen wat meer op het maatschappelijk leven wil richten in plaats van het innerlijk van het kind. Dat kan bijvoorbeeld door te discussiëren. Als je discussieert, verschilt jouw mening van de mening van de ander en wil je de ander ervan overtuigen dat jij gelijk hebt. Dit doe je door met argumenten je standpunt te verdedigen.

Dit betekent dus dat je om te kunnen discussiëren een mening moet hebben. Sommige mensen zijn geneigd om te denken dat kinderen nog niet in voldoende mate een mening hebben omdat ze hun meningen nog niet hebben kunnen door ontwikkelen en dat je daarom niet met kinderen hoeft te discussiëren.

Tip voor betere gesprekken met kinderen: discussiëren moet geen welles-nietes strijd wordenDat is erg jammer. Want ten eerste lopen er massa’s volwassenen rond met meningen die totaal niet doordacht zijn en met hen ga je wel in discussie. Ten tweede is discussiëren natuurlijk ook een manier om een mening te ontwikkelen en een manier om ervaring op te doen met een juiste methode van meningsvorming. En daar kun je niet vroeg genoeg mee beginnen. Het kunnen juist zeer leerzame gesprekken voor kinderen zijn.

Als je met je kind wil discussiëren zorg je er natuurlijk voor dat je een onderwerp kiest dat bij de leefwereld van het kind past. Met een kleuter kun je bijvoorbeeld discussiëren over of rood en oranje een mooie kleurencombinaties is. Met een ouder kind kun je in discussie gaan over de vraag of katten binnen moeten blijven omdat ze bedreigde vogeltjes eten. Het gaat er bij dit soort gesprekken met kinderen vooral om dat het kind oefent in hoe je je mening kunt uitleggen oftewel hoe je er woorden aan kunt geven. Verder leer je de ene keer om standvastig te zijn, en een andere keer leer je dat er niets mis mee is om van standpunt te veranderen.

Opvallend is dat als je zoekt op ‘hoe voer je een discussie met een kind?’ er drie van de vier artikelen die bovenaan staan juist als insteek ‘discussie voorkomen’ hebben. Dit laat zien dat veel mensen het idee hebben dat je door discussies met kinderen te voeren je eigen gezag ondermijnt. Maar dat is onzin want je hebt dat gezag gewoon tot ze 18 zijn.

Een discussie over regels kan daarom ook prima. Je kunt de discussie afsluiten met een ‘agree to disagree’ en zeggen ‘ik heb je gehoord, maar ik ben het niet met je eens en aangezien ik uiteindelijk de regels mag bepalen houden we het bij mijn regel’. Maar… soms kom je misschien tot de conclusie dat iets inderdaad een onzinnige regel was. Bedenk dan dat je aan je kind een geweldig voorbeeld geeft door dan toe te geven dat je van mening verandert bent door zijn of haar genoemde argumenten.

Probeer een discussie wel altijd een bepaalde opbouw mee te geven. Zet eerst samen de feiten op een rijtje. Laat het kind dan zeggen wat zijn standpunt is. Vervolgens kan hij uitleggen wat zijn mening is. Laat ook andere aanwezige kinderen en volwassenen dat doen. Zelf mag je natuurlijk ook mee doen. Als alle argumenten gehoord zijn, kan iedereen bepalen of hij zijn mening verandert of niet. Via deze link vind je meer tips over discussies met kinderen.

Voor- en nadeel
  • Het voordeel van een discussie is dat je goed leert je mening te onderbouwen.
  • Het nadeel van een discussie kan zijn dat deelnemers (broertjes en zusjes bijvoorbeeld) soms heel erg verschillende meningen hebben en dat is niet altijd even gezellig.

In gesprek met kinderen door te filosoferen

Deze website staat natuurlijk vol uitleg over wat filosoferen is. Bijvoorbeeld in het blog ‘de kenmerken van een filosofisch gesprek’. Maar de uitleg van wikikids is ook heel aardig.

Filosofie is grote vragen stellen aan jezelf en dan over die vraag nadenken. Filosofen bedenken na elke vraag weer een nieuwe vraag. Soms kunnen ze zelfs niet ophouden met vragen aan zichzelf te stellen. Kinderen hebben bij het filosoferen één groot voordeel tegenover volwassenen: omdat ze geen vaste antwoorden hebben op vragen gaan ze zelf op zoek. En precies dat, het zelf nadenken over de dingen, is… filosofie. Bijvoorbeeld de vraag: Waarom is een tennisbal rond? Daar kunnen ze van maken: is de tennisbal eigenlijk wel rond? Een volwassene zal denken: Een tennisbal is rond omdat, als hij ovaal is, niet goed stuitert. Eigenlijk zeggen ze hier dus gewoon wat anderen hun geleerd hebben. Het benaderen van vragen zoals kinderen doen is dus filosoferen. (Bron: wikikids)

Filosoferen is dus zelf nadenken zonder daarbij kennis te gebruiken. Het gaat dan veel meer om hoe je denkt en vanuit welke waarden je denken start dan om wat je denkt. Dat maakt dat filosoferen enorm leuk is om met je eigen kind te doen. Het is een mooie, diepgaande manier om in gesprek te gaan.

In een gesprek is het delen van kennis vaak nogal saai. Het delen van je denkpaden bij dit soort gesprekken met kinderen kan daarentegen een geweldige ervaring zijn. De momenten van grootste verbinding met mijn kinderen heb ik ervaren als ik ze vrij liet denken. Toen ze drie waren, maar ook nu het pubers zijn met uitgesproken meningen.

Het is bij een filosofisch gesprek wel belangrijk dat je denkt vanuit een filosofische vraag. Want filosoferen over de vraag wanneer de tweede wereldoorlog in Nederland plaatsvond is een beetje zinloos. Dat is immers een kennisvraag waarop een antwoord bestaat. Op een filosofische vraag kun je geen vast antwoord geven. In de rubriek hoe moet je filosoferen vind je diverse tips voor het voeren van filosofische gesprekken met kinderen. Ga je met je eigen kind filosoferen lees dan 9 tips om thuis met je kind te filosoferen.

Voor- en nadeel
  • Het voordeel van een filosofisch gesprek is dat je ideeën gezamenlijk onderzoekt en dat je dus een denkteam bent.
  • Het nadeel van een filosofisch gesprek kan zijn dat er niet altijd een eindpunt is voor je denken.

Oefening baart kunst

Al deze gesprekstechnieken vragen in het begin wat oefening en een bewuste toepassing. Je moet vooral even je opvoedrol uitschakelen en een en al oor zijn voor het eigen denken van je kind. Als het lukt gaat er een mooie wereld voor je open.

 

Meer lezen over de gesprekstechnieken voor leerkrachten

VTS in de klas:

Discussiëren in de klas:

Reflecteren in de klas

Lees ook

 

Filosofie wordt kinderspel met deze materialen

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

De waardering van www.filosovaardig.nl/webshop-kinderfilosofie/ bij WebwinkelKeur Reviews is 9.5/10 gebaseerd op 523 reviews.