Your Cart

Daarom kun je met groep 1 net zo goed filosoferen als met groep 8

Kunnen jonge kinderen filosoferen?Iedereen kan filosoferen. Ook als je pas vier jaar bent. In sommige opzichten kunnen jonge kinderen zelfs beter filosoferen. Je kunt ze eigenlijk niet overvragen. Dat zal ik laten zien aan de hand van citaten uit gesprekken over de vraag ‘wat is echt?’ Ik vergelijk steeds het denken uit de onderbouw met de bovenbouw.

Verschil in denken van jonge kinderen en oudere kinderen

De vraag ‘wat is echt?’ onderzoek ik met jonge kinderen van vier op dezelfde manier als met kinderen van 12. Ik heb een mooie kist bij me waar allerlei spullen in zitten. Denk bijvoorbeeld aan een banaan, een speelgoedbanaan, een ketting van kamelenbotten, een fossiel, een zakje cup a soup, een vaasje met een nepbloem, een kabouter, etc. Eén voor één tover ik deze spullen tevoorschijn en vraag of datgene echt is.

De kabouter bijvoorbeeld, is die echt?

Een kleuter antwoordde: ‘Nee, want deze is te groot. Echte kabouters wonen in een paddenstoel dus die kunnen maar zo groot zijn.’ Hij gaf vervolgens met duim en wijsvinger een maat van ongeveer drie centimeter aan. Je kan dit antwoord af doen als fantasie maar dat is jammer, want er zit een mooie redenatie in zijn uitleg. Het laat ook goed zien dat hij op zijn eigen niveau antwoordt en redeneert.

Een bovenbouwer antwoordde: ‘Misschien bestaat de kabouter wel echt maar hebben wij niet genoeg zintuigen of niet goed genoeg zintuigen om hem waar te nemen. Honden horen bijvoorbeeld veel meer dan wij.’ Deze jongen redeneerde duidelijk op een ander niveau. Hij weet goed wat zintuigen zijn en kan dus nadenken over de vraag of we onze zintuigen wel kunnen vertrouwen.

Is dit een echte bloem?

Ander voorbeeld. Jonge kinderen zijn vaak meer onderzoekend ingesteld. Toen de bloem in het vaasje in de kring werd gezet, vroeg een meisje uit groep 3: ‘Zit er ook water in?’
Ik keerde het vaasje ondersteboven. Er kwam geen water uit.
Toen zei ze: ‘Dan is hij niet echt want een echte bloem heeft water nodig.’

Een bovenbouwer antwoordde: ‘Het is wel een echte nepbloem, want het hangt er ook van af wat voor naam je de dingen geeft. Hoe je de wereld ziet, hangt heel erg af van hoe je alles noemt.’ Mooi inzicht, maar toch is deze redenatie op zich niet beter en natuurlijk ook niet slechter dan die van de kleuter.

Kamelenbotten

In de kist zit ook een ketting met kralen gemaakt van kamelenbotten. De vraag die ik daarbij stel is of dat nog echte kamelenbotten zijn.
Groep 3: ‘Nee, want het ziet er niet meer uit als botten.’
Groep 6: ‘Ja, want er zit nog hetzelfde dna in.’

Is dit echte soep?

Voor beide redenaties is wat te zeggen. Alleen zullen jonge kinderen niet zo snel over dna beginnen. Hoewel sommige kinderen verrassend moeilijke begrippen gebruiken voor hun leeftijd. Op de vraag of het zakje Cup- a-Soup echte soep is, antwoordde een meisje uit groep 3: ‘Jawel, want het kan evolueren tot soep.’ De rest van de klas hing aan haar lippen toen ze dat uit ging leggen. ‘Het is net als met een rups, die kan veranderen in een vlinder. En het zakje poeder kan veranderen in soep.’

Kortom, wees niet bang dat filosoferen te moeilijk is voor jonge kinderen. De kinderen antwoordden vanzelf op hun eigen niveau. Je kan ze eigenlijk niet overvragen. Jonge kinderen gebruiken misschien nog veel fantasie, maar ook binnen die fantasie kun je redeneren. Let daarom als je met kinderen filosofeert vooral op de redenatie en ga daar op in. Dan komt het meestal vanzelf goed.

Wil je meer lezen over het denken van kleuters en jonge kinderen?

Lees dan de special over filosoferen met kleuters.

Of lees het artikel ‘Kleine kinderen kunnen wel al abstract denken – Piaget had ongelijk!

Filosofie wordt kinderspel met deze materialen

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

De waardering van www.filosovaardig.nl/webshop-kinderfilosofie/ bij WebwinkelKeur Reviews is 9.5/10 gebaseerd op 523 reviews.