Your Cart

Filosoferen in de klas? Dat doe je met deze werkvormen

Filosoferen in de klas kan ook in grote groepenVeel leerkrachten geloven wel dat filosoferen in de klas leuk en leerzaam kan zijn, maar zien niet voor zich hoe ze met hun grote groep zo’n kringgesprek kunnen voeren. Toch kan het heel leuk zijn en is het echt wel mogelijk. Het is hierbij wel belangrijk om veel te variëren in werkvormen. In dit blog krijg je een aantal opstarttips.

De effecten van filosoferen in de klas

Hoe groter je groep, hoe groter de kans dat in een kringgesprek vooral de mondige kinderen aan het woord komen en de stille alleen luisteren. Het mooie van filosoferen is dat dit probleem vaak vanzelf kleiner wordt als je vaker filosofeert.

Dit komt waarschijnlijk omdat je in een filosofisch gesprek altijd moet uitleggen hoe je aan een bepaalde mening komt. De snelle roepers gaan daardoor vanzelf een stapje terug doen. ‘Vroeger riep ik altijd maar wat, maar nu denk ik eerst na,’ heb ik een kind bijvoorbeeld wel eens horen zeggen in de evaluatie. Dat geldt voor veel kinderen en daardoor ontstaat vanzelf ruimte voor de rustiger kinderen om deel te nemen aan het gesprek.

Ook leerkrachten zien deze verandering bij het filosoferen in de klas. Een meekijkende leerkracht zei na afloop van een gesprek eens tegen mij: ‘Wat leuk dat er nu eens heel andere kinderen aan het woord komen.’

In groepjes voordenken

Om ruimte te creëren voor de stille kinderen, kun je naast het kringgesprek variëren in werkvormen. Laat kinderen bijvoorbeeld ook in tweetallen of groepjes over deelvragen nadenken. In een kleiner groepje durven rustige kinderen vaak meer te zeggen. Zo doet hun mening toch mee. De ideeën die het groepje bedacht heeft, kunnen dan daarna in de kring gedeeld worden. Dit kun je bijvoorbeeld doen met de ‘doordraaidiscussie‘.

Alleen voordenken

Gebruik verschillende werkvormen bij het filosoferen in de klasHet werkt ook goed om de kinderen eerst individueel te laten nadenken over een vraag met behulp van een werkblad. Het aardige hiervan is dat je dan zelf rond kan lopen en met bepaalde kinderen één op één gesprekken kunt hebben. Dan sta je soms versteld van de gedachten die dat stille meisje of jongetje heeft. Dit individueel nadenken kun je natuurlijk ook na het kringgesprek doen. Bij je ronde kun je dan stilstaan bij de leerlingen die in de kring niets zeiden. Zo geef je ze de kans om zich toch uit te spreken. Hoe vaker ze dit doen, hoe meer kans dat ze dit ook in de kring gaan durven. Zo wordt filosoferen in de klas steeds meer een activiteit voor iedereen.

Tips voor de kring bij het filosoferen in de klas

Spelenderwijs de gespreksvaardigheden verbeterenBehalve dat door regelmatig te filosoferen in de klas bepaalde problemen zich vanzelf oplossen, mag je natuurlijk ook best verwachten dat kinderen leren om minder dan wel vaker iets te zeggen. Dat hoort tenslotte ook bij je sociaal-emotionele ontwikkeling. Je praat ongeveer even vaak als een ander is daarom een van de 26 gespreksvaardigheden uit de methode Praattoppers. Met deze methode kun je kinderen op een speelse manier helpen om hun gespreksvaardigheden te ontwikkelen. Het spel bevat 26 coachkaarten met een gespreksvaardigheid en bij elke vaardigheid hoort een spel.

Drie legoblokjes per kind

Samen aan nieuwe ideeën bouwen door te filosoferen in de klasOm praatgrage én stille kinderen te stimuleren minder dan wel meer te praten kun je bijvoorbeeld deze oefening met legoblokjes doen. Geef elk kind drie legoblokjes. Elk blokje staat voor een praatbeurt. Als een kind iets wil zeggen, moet hij een blokje inleveren. Praatgrage kinderen moeten dus van tevoren goed nadenken of wat ze willen zeggen belangrijk genoeg is om een blokje in te leveren. Zwijgzame kinderen moeten juist actiever bedenken wat ze kunnen zeggen. Want de blokjes moeten op!

Je kunt ook iets anders gebruiken als praatbeurtindicator bij het filosoferen in de klas zoals knikkers, potloden of propjes papier. Ik kies bewust voor legoblokjes omdat ik legoblokjes ook als metafoor gebruik voor de verschillende ideeën die iedereen heeft. Met al die ideeën kun je aan nieuwe ideeën bouwen.

In de activiteitenwijzer van de Praattoppers vind je diverse activiteiten om te werken aan de gespreksvaardigheden bij het filosoferen in de klas.

Filosoferen in de klas met een binnenkring en een buitenkring

Het werken met een binnenkring en een buitenkring kan ook handig zijn bij het managen van grote groepen. Hierbij verdeel je de klas in tweeën. Je laat de helft in een kring zitten. Zij gaan het filosofische gesprek voeren. De andere helft zit om deze kring heen en krijgt een luisteropdracht. Bijvoorbeeld: schrijf alle argumenten op of schrijf alle argumenten op die volgens jou niet kloppen of schrijf alle verrassende ideeën op. Na het gesprek mag de buitenkring verslag doen. Ze geven dan gelijk feedback op de deelnemers. Waar konden ze beter redeneren? Wat waren hun originele gedachten?

Database met werkvormen

Natuurlijk zijn er nog veel meer werkvormen. Wij hebben de 30 meest bruikbare en leuke werkvormen daarom in een database bij elkaar gezet.

Lees ook

Filosofie wordt kinderspel met deze materialen

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

De waardering van www.filosovaardig.nl/webshop-kinderfilosofie/ bij WebwinkelKeur Reviews is 9.5/10 gebaseerd op 520 reviews.